فروغ صبح دانایی نیازمند توجه همگانی/کتابخوانی راهکار توسعه پایدار

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع، نرخ سرانه دستیابی به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی افراد آن جامعه است به گونه‌ای که جهان امروزی را جهان اطلاعات می‌خوانند و با وجود گسترش رسانه‌های جمعی و بهره‌گیری از رایانه و اینترنت، مطالعه و کتابخوانی هنوز اهمیت خود را نه تنها حفظ کرده است، بلکه شاهد افزایش شمارگان کتاب‌های چاپ شده، افزایش متقاضیان عضویت در کتابخانه‌ها و پر رونق شدن بازار کتاب فروشان در سطح جهان هستیم.

ایران در سال ۷۲ با تصمیم گیری مسئولین وقت فرهنگی کشور ۲۴ آبان ماه را روز کتاب، کتابدار و کتابخوانی و این روز الی ۲ آذر ماه را به عنوان هفته ملی کتاب و کتابخوانی نامگذاری کرد تا با اهمیت دادن به این حوزه حساس و مهم علاوه بر حفظ و صیانت از فرهنگ و ادب، باعث رشد و تقویت جامعه در این زمینه باشیم.

هر ساله در این ایام نمایشگاه کتاب، رونمایی از اثر هنرمندان جوان و فرهیخته، برگزاری مسابقات و جشنواره‌های متنوع حوزه کتاب برپا بود تا با گرامیداشت اهمیت کتاب و کتابخوانی در رشد فرهنگی و آگاهی جامعه تأثیر داشته باشد اما امسال به دلیل شیوع بیماری منحوس کرونا بسیاری از برنامه‌ها لغو و نحوه برگزاری برخی از آنها مجازی شده است.

افزایش آرامش و کاهش استرس؛ تقویت ذهن و گنجینه لغات، پیشگیری از آلزایمر، داشتن خواب راحت، مقابله با افسردگی، افزایش آگاهی و تمرکز، تقویت حافظه، بهبود مهارت نوشتن و خواندن و تقویت قوه تخیل از اثرات مثبت مطالعه کتاب به طور مدوام با برنامه ریزی و داشتن هدف و انگیزه برای کتابخوان ها است تا بتوانند زندگی و کار بهتری داشته باشند.

اسدالله آزاد، هوشنگ ابرامی، پروین اعتصامی، ایرج افشار، نوش آفرین انصاری، عباس حری از جمله کتابداران برجسته ایران هستند که علاوه بر حوزه کتاب، در ادبیات و زبان فارسی و فرهنگ کشور تأثیر فراوانی داشتند و باعث تحول و شگفتی این عرصه شدند.

سرانه مطالعه در کشور به رشد فرهنگی آن و به طور گسترده‌تر به توسعه انسانی مربوط می‌شود و این به این معنا است که هر چه سرانه مطالعه افزایش یابد، به شرط وجود دیگر عناصر آن از رشد فرهنگی بالاتری برخوردار هستیم و برعکس، یعنی هر چه از رشد فرهنگی بالاتری برخوردار باشیم قطعاً سرانه مطالعه و کتابخوانی در سراسر کشور بالاتر خواهد رفت.

پس می‌توان گفت که مطالعه و کتابخوانی یکی از عوامل اصلی و مهم در توسعه فرهنگی و پیشرفت اجتماعی کشور است که فقط با تقویت و توجه به این حوزه و افزایش مطالعه کتاب بین مردم اثر دارد و این امر مهم زمانی محقق می‌شود که همه دستگاه‌های متولی برای آن تلاش کنند و آموزش و فرهنگ سازی از ابتدایی‌ترین سال زندگی افراد زمینه ساز تبدیل آنها به یک فرد کتاب خوان و آگاه در بزرگسالی می‌شود.

مطالعه باید از خانواده شروع و در مدارس و دانشگاه‌ها تقویت شود

زیبا مهدیزاده، رئیس اداره کتابخانه های عمومی چابهار در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به سند چشم انداز ۱۴۰۴ نهضت مطالعه مفید اظهار داشت: کتابخانه های عمومی باید بر اساس نهضت مطالعه مفید و راهبردی، برنامه ریزی و حرکت کنند زیرا موجب ارتقای مهارت‌های علمی، ذهنی، فکری و پرورش تعالی فرد می‌شود و طبق این سند باید تا پایان سال ۱۴۰۴، ۳۵ درصد افراد باسواد شهرستان چابهار عضو کتابخانه ها باشند ولی در حال حاضر کمتر از یک درصد عضو هستند و فاصله زیادی برای رسیدن به چشم انداز وجود دارد.

وی افزود: از اهداف نهاد کتابخانه های عمومی کشور رسیدن به عدالت فرهنگی است و به همین منظور اقداماتی را برای دستیابی همه افراد به منابع اطلاعاتی در روستاها انجام داده و در حال پیگیری هستیم زیرا این حق همه افراد است که بتوانند به منابع مورد نیازشان دسترسی داشته باشند.

رئیس اداره کتابخانه های عمومی چابهار ادامه داد: مسلماً یکی از برنامه‌های ما تأمین نیاز اعضای فعال است که بتوانیم منابع مورد نیاز مخاطبان را تهیه کنیم و بر اساس درجه بندی، هر ماه سهمیه کتاب و مجله برای کلیه کتابخانه های عمومی کشور ارسال می‌شود و یکی از کارهای خوب نهاد نیاز سنجی مخاطبان است تا کسی کمبودی را در این زمینه احساس نکند.

وی تصریح کرد: کشور زمانی توسعه پیدا خواهد کرد که افراد به مطالعه توجه کنند، با بررسی کشورهای پیشرفته پی می بریم که برای مطالعه، نیاز به فرهنگ سازی جامع و کامل با درک صحیح از این مسئله بین عموم مردم وجود دارد.

مهدیزاده گفت: مطالعه باید از خانواده شروع و در مدارس و دانشگاه‌ها تقویت شود و همان طوری که برای اقتصاد و سیاست تلاش می‌کنیم باید برای فرهنگ از جمله کتابخوانی کاری انجام شود.

دانش آموزان و دانشجویان ما اهل مطالعه نیستند

وی افزود: نکته اساسی اینجاست که متأسفانه دانش آموزان و دانشجویان ما اهل مطالعه نیستند و برای تحقیق مطالب به اینترنت مراجعه می‌کنند و این یکی از معضلات جامعه ماست و یا اینکه ذهن خودشان را فقط به موارد محدود درسی درگیر می‌کنند.

رئیس اداره کتابخانه های عمومی چابهار با اشاره به اینکه محصلان ما باید در کنار تحصیل خود، مطالعه غیر درسی و علمی هم داشته باشند، اذعان داشت: در مجموع سواد اطلاعاتی خود مدرک نه اما مدرک گرایی جزو افتخارات ما شده و بنده به عنوان یکی از متولیان حوزه کتاب به مدیران مدارس پیشنهاد تشویق دانش آموزان به مطالعه غیر درسی و علمی را می‌دهم که متأسفانه تعداد اندکی از آنها با تمسخر از انجام این کار سر باز می‌زنند و این یک چالش برای جامعه ما محسوب می‌شود و هرگز با وجود چنین افراد و تفکری ما به رشد و توسعه فرهنگی و اجتماعی در جامعه دست پیدا نخواهیم کرد.

وی ادامه داد: مسابقات کتابخوانی، شب شعر، بازدید از کتابخانه ها، تشکیل کلاس درسی برخی از اساتید که با کتابخانه همخوانی دارد، کمک به انجام تحقیق دانشجویان با استفاده از منابع کتابخانه، عضویت رایگان، حضور همکاران در مدارس و نشست‌های کتابخوان از جمله مواردی است که برای جذب مخاطب به کتابخانه از جمله دانشجویان و دانش آموزان انجام می‌دهیم.

مهدیزاده با اشاره به برنامه‌های آینده نهاد کتابخانه های عمومی چابهار گفت: توسعه فضاهای کتابخانه، ارائه خدمات مناسب و توجه به زیر ساخت‌ها، راه اندازی کتابخانه سیار در حاشیه شهر و توجه به روستاهای بالای یک هزار و ۵۰۰ نفر که بتوانند روستاهای اطراف خودشان را پوشش دهند از جمله مهم‌ترین اقدامات است.

فقر اقتصادی، فرهنگی و مسافت‌های طولانی، عدم توزیع نامناسب کتابخانه ها، بودجه‌های کم و عدم حمایت‌ها از جمله مواردی است که می‌تواند در عدم استقبال افراد از مطالعه تأثیر گذار باشد

وی افزود: کتابخانه های عمومی نقش مهمی در توسعه و کاهش آسیب‌های اجتماعی دارند به ویژه در حال حاضر که به صورت باشگاه‌های اجتماعی هستند و خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند.

رئیس اداره کتابخانه های عمومی چابهار عنوان کرد: فقر اقتصادی، فرهنگی و مسافت‌های طولانی، عدم توزیع نامناسب کتابخانه ها، بودجه‌های کم و عدم حمایت‌ها از جمله مواردی است که می‌تواند در عدم استقبال افراد از مطالعه تأثیر گذار باشد اما تا زمانی که ما فرهنگ سازی نکنیم بیشتر مشکلات به دلیل عدم آگاهی و سواد درست حل نخواهد شد.

وی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری گفت: رهبر معظم انقلاب به عنوان یک رهبر جهانی با وجود همه مشغله و کارهای حساس کشور، هر روز به مطالعه می‌پردازند و یکی از دغدغه‌های ایشان مطالعه و تداوم آن است.

مهدیزاده بیان داشت: برخی ادارات شهرستان چابهار در حوزه کتاب و کتابخوانی از جمله شهرداری همکاری دارند ولی بعضی از آنها مثل سازمان منطقه آزاد متأسفانه هیچ همکاری با اداره کتابخانه های شهرستان ندارند در حال که ما برای ترویج فرهنگ کتابخوانی نیاز به حمایت همه جانبه تمامی دستگاه‌ها و ارگان‌های کشور خصوصاً دستگاه‌های فرهنگی داریم.

رئیس اداره کتابخانه های عمومی چابهار تصریح کرد: برای رسیدن به عدالت فرهنگی باید بیشتر توجه بیشتری به روستاها شود و کتابخانه ها به عنوان مهمترین باشگاه اجتماعی می‌توانند در روستاها فعالیت کنند و معمولاً این استقبال و پتانسیل برای ایجاد کتابخانه در روستاها وجود دارد.

وی بیان کرد: البته ما نمی‌توانیم همه جا کتابخانه بسازیم اما سعی خواهیم داشت در روستاهای برخوردار به عنوان یک مرکز که بتواند روستاهای همجوار را پوشش دهند کتابخانه احداث شود اما این نگاه فرهنگ مدارانه همت و اراده دیگر مسئولان را هم طلب می‌کند.

مهدیزاده گفت: خوشبختانه در استان سیستان و بلوچستان و خصوصاً منطقه بلوچستان توجه به مقوله کتابخوانی از سوی برخی از افراد موجب توسعه هر چه بیشتر فرهنگ کتابخوانی شده که آقای عبدالحکیم بهار یکی از این افراد است.

«عبدالحکیم بهار» بهورز اهل روستای رمین چابهار در جنوب استان سیستان‌وبلوچستان است که به دلیل فعالیت‌های فرهنگی وادبی و ترویج فرهنگ کتابخوانی در بین کودکان و نوجوانان نامزد نوبل «آسترید لیندگرن» سوئد یکی از معتبرترین جوایز ادبی در حوزه ادبیات شد.